जर्मन- धराने मेयरको श्रमदानको अभियानपछि तातोपालिका गाउँपालिका जुम्लामा पनि श्रम अभियान शुरु भएको भनेर हिजो फेसबुकबाट थाहा पाइयो । असाध्यै खुशी पनि लाग्यो र त्यो खबरले मलाई मेरो बिगतको अनुभवलाई पनि ताजा गरिदियो । त्यो समय मेरो खानेपानी तथा सरसफाइ क्षेत्रको लगभग पहिलो काम नै थियो ।
समय सन २००६-२००७ तिरको, स्थान चाहिँ लाम्रा गा.वि.स को लाम्रा गाउँ र सन्दर्भ भने खानेपानी आयोजना निर्माणको हो । गाउँमा लगभग २९० घरधुरी थिए तर संचालनमा रहेका खानेपानीका धारा भने केवल २ वटा थिए! ती धारापनि गाउँकै हुनेखानेहरुको छेउछाउमा थिए । समयमा पानी नआउने हुनाले गाउँलेलाई नजिकै रहेको नदि (तीला) बाट पानी बोक्नुको अर्को विकल्प थिएन ।
आयोजनाको सर्भे सकिएपछी, डिजाइन गर्ने समयमा विभिन्न मापदण्डको हिसाबले २९ वटा धारा प्रस्तावित गरियो र त्यो डिजाइन लिएर गाउँमा छलफल अनि मिले सम्झौता गर्ने गरि म आफै जिल्लाका कर्मचारी साथिहरुसङ्ग गाउँ तर्फ प्रस्थान गरे । त्यो बेला जिल्ला कार्यालयका मित्रहरु Dhan Gautam र Hari Dangi हरु ले सामाजिक सहजिकरण र प्राविधिकरुपमा Meen Bista ले अगुवाई गरिरहनु भएको थियो ।
सडक यातायात नपुगेको त्यो समयमा निर्माण सामाग्री सबै हवाईजहाज वा हेलिकप्टर बाट ढुवानी गर्नपर्ने बाध्यता थियो । त्यसैले पनि आयोजनाको लागत अत्यधिक महङ्गो हुन गएको थियो । हामीले सन्चालन गरेका समुदायमा आधारित खानेपानी आयोजना मध्येको सबैभन्दा ठूलो र महङ्गो आयोजना त्यो बन्न गयो ।
योजना निर्माण गर्न चाहिने बाह्य निर्माण सामाग्री (सिमेन्ट, पाइप, छड, फिटिङ्स), तिनको ढुवानी, दक्षमिस्त्री र केही भाग अदक्ष मिस्त्री चाहिँ आयोजनाले व्यहोर्ने अनि अदक्ष मिस्रीको केही भाग र स्थानिय सामाग्री चाहिँ समुदायले व्यहोर्ने गरेर सम्झौताको खाका तयार पारिएको थियो ।
विहानको समयमा डिजाइन सम्बन्धी जानकारी र सम्झौता सम्बन्धी विषयमा छलफल शुरु भयो । आयोजनाको रकम देखेर सम्झौता गर्न तम्सिने तर आयोजना व्यवस्थापनमा कमै नगद खेलाउन पाउने अवस्था देखेर तर्सिने पनि अवस्था आयो । लाम्रा गाउँ पारीपट्टिको हाँकुको वनमा रहेको मुलको पानी ल्याउने भनेर डिजाइन गरिएको थियो ।
कुरो चल्दै गयो । डिजाइन प्रति गाउँमा अविश्वास बढेर गयो । केही व्यक्तिहरुले त्यतिखेरको अवस्थामा जम्मा २ धारापनी जेनतेन चलेको ठाउँमा २९ धारा चल्छन् भन्ने बित्तिकै अपाच्य नै भयो । तिनीहरुले मुख्यगरी २ वटा विषय उठान गरे । पहिलो यो सानो मुलले २९ धारा धान्दैन । दोस्रो त्यतिखेर अलिक तल रहेको पानी ट्याङ्की अलिक माथी सारेर छुटेका घरधुरीलाई पनि समेट्ने हाम्रो योजनामा माथी नयाँ प्रस्तावित स्थानमा पानी नै चढ्दैन । तर त्यो केही व्यक्तिहरुको मात्रै विषय थियो तर समग्रमा तिनिहरु नै गाउँका अगुवा थिए । अवस्था के थियो भने, तिनिहरुले आयोजना नगर्ने भनेपछी अरु गाउँले ले हामी गर्छौं भन्न सकिहाल्ने अवस्था भने थिएन ।
मैले डिजाइनका सबै मापदण्ड, जनसंख्या र पानीको हिसाब गरेर कसरी भविष्यसम्मको लागि धाराहरुमा पानी चल्ने कुरोको सुनिश्चित गरिएको छ भनेर सम्झाउने अनेक कोशिस गरे । तर तिनीहरु डेग चलेनन् । तर चुरो कुरो भने अरु अर्कै रहेछ । त्यो विवाद निकाल्नेहरु चाहिँ त्यतिखेर चलिरहेका धारा नजिकै घर भएकाहरु रहेछन् । जसलाई लगभग निजीजस्तै उपभोग गर्न पाएको धारो सबैको लागि साझा हुने भयो अनि आफ्नो प्रभुत्व सकिने भयो भन्ने सोच। त्यतिबेला पानीबाट बन्चित समुदायहरु धेरै जसो आर्थिक र सामाजिक रुपमा कमजोर हुनाले तिनीहरुलाई अतिरिक्त लाभ किन, यो आयोजनाले त हामीलाई खासै के फरक पर्याे । यो त भन्ने ती हुनेखानेहरुको सोच । अरु धेरै कुरा जस्तै राजनितिका कुरा पनि जोडिएका थिए होलान् तर हामीले त्यसलाई वेवास्ता गरियो । केही बेरको घम्साघम्सी पछी सम्झौता भने सम्पन्न भयो । वास्तविक पानी आवश्यक परेका समुदायले आवश्यक हस्तक्षेप नगरेको भए त्यो दिन सम्झौता हुने सम्भावना थिएन । हामी पनि त्यो दिन सम्झौता नभए पर्खीबस्न सक्ने अवस्थामा थिएनौ किनकि अन्य धेरै ठाउँहरु पर्खी बसेका थिए ।
हुनत, यो गाउँ आफैमा समुदायको अगुवाईमा कुला, वन र अन्य सामुदायिक संचालन र व्यवस्थापनको ईतिहास भएको गाउँ हो । तरपनि गाउँमा केहि स्वार्थसमुहले कसरी गाउँलाई नै राम्रो काम गर्न कसरी बिथोल्न कोसिस गर्छन् भन्ने उदाहरण पनि बन्यो ।
यो फोटो चाहिँ २२ जनवरी २००७ को दिन पाइपलाइनको काममा श्रमदान भैरहेको बेलाको हो! सम्झौतामा केही समय लफडा भएपनी निर्माणको काममा भने समुदायको अगुवाई उदाहरणिय नै रह्यो । अन्य आयोजनामा श्रमदान भन्ने बित्तिकै महिलाहरुको धेरे उपस्थिती हुने र नगद आउने काम भन्ने बित्तिकै पुरुषहरुको अग्रसरता हुने अभ्यास विपरित यो आयोजनामा भने महिला र पुरुष सबैको समान र उल्लेख्य सहभागिता रह्यो । आयोजना भने भव्यरुपमा सम्पन्न भयो । केही कमिकमजोरी सहित अहिलेपनी त्यो आयोजना चलिरहेकै जस्तो लाग्छ मलाई ।
गाउँको मन शान्त पार्न र तिनीहरुलाई विश्वास दिलाउन जिल्लामा रहेको टिमले पनि पहिले पाइपलाइनको काम सक्काएर प्रस्तावित ट्याङ्की रहेको स्थानमा पानी झारेर मात्रै अन्य संरचनाको काम शुरु गरेको थियो । त्यसपछी भने ती विवाद निकाल्ने व्यक्तिहरुको भने मुखमा बुजो नै लाग्यो जस्तो भयो ।
समग्रमा त्यो गाउँ ऐतिहासिक चेत भएको र सामुदायिक अग्रसरता भएको क्षेत्र हो । ‘कुडा कर्णालीका’ को शुरुवात सङ्गै लाम्रा सम्वादले कर्णालीमै अग्रणी भुमिका खेलेजस्तै अहिलेको श्रम अभियानमा पनि एउटा उदाहरणिय भुमिका खेलोस । तातोपानी गाउँपालिका जुम्लालाई बधाई तथा शुभकामना ।
लेखकः सामाजिक अभियानता माधवराज न्यौपाने जर्मनमा अध्यायन गर्दै हुनुहुन्छ ।
Hello,
I noticed your website runs on WordPress and wanted to share information about a specialized solution that dramatically increases conversion rates for WordPress sites.
Common WordPress Challenges That Can Be Solved Today:
Visitors leave your site when they don’t receive immediate answers
You lose potential customers outside business hours
Manual request processing consumes too much of your time
Standard WordPress contact forms are ineffective for conversion
Modern AI Solution for WordPress Sites:
I’ve researched and found a specialized AI assistant for WordPress websites that integrates in just 10 minutes via a plugin:
Installs in 3 clicks — directly from your WordPress admin panel
Works with any WordPress theme — no conflicts or issues
Doesn’t slow down your site — optimized specifically for WordPress
Compatible with all popular plugins — WooCommerce, Elementor, Contact Form 7, and others
Powerful Capabilities for Your WordPress Site:
Automated 24/7 visitor response — even while you sleep
Lead qualification and meeting scheduling — directly to your calendar
Support for 175+ languages — communicate with international audiences
Integration with WordPress forms — transforms standard forms into interactive conversations
I’ve gathered all the information about this solution on this page: https://botroi.website/
On the site, you’ll find a detailed description, result examples, and information on how to start using this solution for your WordPress site.
Regards,
Norris
P.S. You can start for free! Check out my page for all the details: https://botroi.website/
Explore the ranked best online casinos of 2025. Compare bonuses, game selections, and trustworthiness of top platforms for secure and rewarding gameplaycasino.